افسردگی کودکان چه علائمی دارد و چرا باید به آن توجه کرد؟
آیا افسردگی در کودکان ممکن است؟
بعد از سال‌ها اختلاف نظر در مورد افسردگی کودکان در نهایت مشخص شد که کودکان نیز مانند بزرگسالان می‌توانند به افسردگی و سایر اختلالات روانشناختی مانند اضطراب و… مبتلا شوند و افسردگی در کودک هم به کرات دیده می شود.
اما روند فهم و شناخت مشکلات روانشناختی در کودکان دشوار‌تر از بزرگسالان است زیرا کودکان نمی‌توانند احساسات و تجربه‌های شناختی خود را در کلام بیان کنند آنها دایره واژگان کمی دارند که صحبت درباره افکار و احساساتشان را دشوار می‌کند. به همین دلیل نقش والدین و معلمان کودک در آگاهی از علایم افسردگی در کودکان برای شناسایی به موقع و شروع سریع‌تر مداخلات و پیشگیری از تأثیرات منفی آن بر زندگی کودک لازم و ضروری است.
چگونه افسردگی کودک را تشخیص دهیم ؟
علایم افسردگی در کودکان با افسردگی بزرگسالان ممکن است متفاوت باشد. در حالی که غمگینی بارزترین علامت افسردگی بزرگسالان است، کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی ممکن است بیشتر تحریک‌پذیر و عصبانی به نظر برسند. از سوی دیگر افکار خودکشی در کودکان کمیاب است. به طور کلی می‌توان گفت علایم افسردگی در کودک عبارت است از:
- تحریک‌پذیری و عصبانیت
- غمگینی
- شکایات جسمی (آنها بیشتر از همسالان خود معده درد، سردرد را گزارش می‌کنند)
- افزایش سرکشی و سرپیچی
- بی خوابی یا خواب زیاد
- کاهش اشتها یا افزایش غیر طبیعی آن (کاهش اشتها باعث می‌شود کودکان به وزن مورد انتظار رشدی خود نرسند)
- کمبود انرژی یا خستگی
- بی قراری یا کاهش حرکت بدنی و انزوا
- مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری
- احساس گناه یا بی ارزشی
- مشکل در تمرکز
- خستگی و بی حالی
- افکار مرگ و خودکشی
- اختلال در عملکرد کودک (در کودکان پیش‌دبستانی کنجکاوی نسبت به محیط کاهش می یابد و در کودکان دبستانی افت تحصیلی و کاهش نمرات نشان‌دهنده‌ی اختلال در عملکرد است)
تشخیص افسردگی کودکان ممکن است دشوار باشد زیرا تغییرات رفتاری آنها ممکن است به ویژگی مراحل رشدی و گذر از بحران‌های رشدی تلقی شود. اما توجه داشته باشید اگر این علایم بیش از دو هفته طول بکشد ممکن است مشکل کودک شما افسردگی باشد.
علت افسردگی کودکان چیست؟
عوامل مختلفی می‌توان سبب افسردگی در کودکان شود این عوامل عبارت اند از:
- ساختار مغز: عدم تعادل در اتقال‌دهنده‌های عصبی و هورمون‌ها
- ژنتیک: کودکانی که در خانواده خود سابقه اختلالات افسردگی دارند به احتمال بیشتری نسبت به سایر همسالان خود به افسردگی مبتلا می‌شوند
- رویدادهای ناخوشایند و استرس‌زا در زندگی کودک: جابجایی محل سکونت، طلاق والدین یا فوت آنها، سوع استفاده جنسی و … می‌تواند در ابتلا به افسردگی کودک نقش داشته باشد.
- عوامل محیطی: محیط استرس‌زا ، آشفته یا بی‌ثبات در خانه و تجربه زورگویی و تمسخر در مدرسه نیز می‌تواند منجر به افسردگی در کودک بشود.
درمان افسردگی کودکان:
درمان افسردگی در کودکان نیز مانند بزرگسالان اغلب شامل دارودرمانی، روان درمانی و تغییر سبک زندگی یا ترکیبی از آن‌هاست . بعضی اوقات والدین می‌ترسند که درمان افسردگی شامل داروهای سنگین با عوارض جانبی جدی باشد. اما، همیشه برای درمان افسردگی به دارو نیاز نیست. روان‌درمانی یکی دیگر از اقدامات درمانی موثر است که می‌تواند با دارو یا بدون دارو استفاده شود. برنامه‌ی درمانی با توجه به ماهیت و شدت افسردگی کودک شما تنظیم می‌شود.
در مقابل افسردگی کودکان خود چه کنیم؟
- زمانی که کودک شما تغییرات رفتاری محسوسی نشان داد (مانند: غم، تحریک‌پذیری، از دست دادن لذت، تغییر اشتها، تغییر عادت‌های خواب، خستگی، احساس بی‌ارزشی و افکار مرگ) بهتر است کودک را سوال پیچ نکنید. در عوض در طول یک هفته تمام مشاهدات خود از تغییرات رفتاری او را در دفترچه‌ای ثبت نمایید. ( برای مثال کودک شما چند بار در روز عصبانی می‌شود) سپس به روانشناس مراجعه کنید. مشاهدات رفتاری ثبت شده به روانشناس کمک می‌کند دقیق‌تر وضعیت کودکتان را بررسی کند.
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما یک برنامه خواب ثابت دارد. دستگاه‌ها را قبل از خواب خاموش کنید و مطمئن شوید کودک هر روز در یک ساعت مشخص به رختخواب می‌رود و از خواب بیدار می‌شود.
- مسئولیت‌هایی را تعیین کنید که انجامش برای کودکتان دشوار نباشد و به دلیل مسئولیت‌پذیری به آنها پاداش دهید.
- کودک خود را برای مراجعه به روانشناس آماده کنید: به کودک خود بگویید که افسردگی کودکان جای شرمندگی ندارد. افسردگی در کودک یک بیماری است دقیقاً مانند آنفولانزا و گرفتن یک درمان مناسب می‌تواند به بهبود بچه‌ها کمک کند.
- کودک خود را تشویق کنید تا با شما صحبت کند: کودکان گاهی تصور می کنند که احساس افسردگی کودکان درست نیست و خجالت‌آور است. بنابراین؛ احساسات خود را پنهان می‌کنند. به آنها لیستی از افرادی که ممکن است با آنها صحبت کنند مانند خودتان، یک معلم یا یک مشاور بدهید.
- احساسات و مشکلات کودکتان را کوچک نشمارید: شاید به نظر شما بی‌اهمیت باشد، اما آنچه اهمیت دارد احساس کودک شماست. گوش کنید و حمایت‌گر آنها باشید.
- رفتار خود را ارزیابی و اصلاح کنید: شما الگوی کودکتان هستید. کودکان بیش از آنکه از گفته‌های شما یاد بگیرند از رفتارتان می‌آموزند. اگر شما احساسات خود را به خوبی بروز دهید و حل مساله مدارانه با مسایل مواجه شوید کودکتان نیز یاد می‌گیرد.
هشدار:
افسردگی کودکان یا Depression in Children در صورتیکه درمان نشود یا اقدام موثری برای آن صورت نگیرد، می‌تواند موجب مشکلات بسیاری در طول زندگی بشود. لذا این مشکل را جدی بگیرید و به روانشناس مراجعه کنید.
من خودم اینطوری ام